Ανάγκη - επιθυμία και η περίπτωση των smartphones.

Άρθρο του κου Σκόρδα Ιωάννη, Οικονομολόγου.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό STIGMA Φεβρουαρίου με τίτλο «Οι Κοινωνικές & Επιχειρηματικές Δράσεις του Σήμερα»

Η αναγνώριση των αναγκών και επιθυμιών του καταναλωτή αποτελεί πρωταρχικό άξονα της πολιτικής των επιχειρήσεων. Μόνο όταν η επιχείρηση καταφέρει να τις εντοπίσει και να τις κατανοήσει θα μπορέσει να δημιουργήσει ένα προϊόν που να τις ικανοποιεί. Τι είναι όμως αυτό που οδηγεί τα άτομα στην απόφαση του πώς θα ξοδέψουν τους περιορισμένους διαθέσιμους πόρους τους σε χρήμα, χρόνο και προσπάθεια;
Το άτομο κατά την διαδικασία λήψης της απόφασης του θα περάσει από διάφορα στάδια. Αρχικά δημιουργείται στο άτομο η ανάγκη. Στην συνέχεια το άτομο θα δράσει συλλέγοντας πληροφορίες σχετικές με το προϊόν. Πόσο κοστίζει, ποια τα χαρακτηριστικά του, τι εναλλακτικές υπάρχουν. Στο επόμενο στάδιο και αφού επεξεργαστεί τις πληροφορίες που συνέλλεξε θα προχωρήσει στην επιλογή του προϊόντος που το άτομο αυτό θεωρεί ότι θα ικανοποιήσει με τον καλύτερο τρόπο την ανάγκη-επιθυμία του. Μάλιστα ακόμη και μετά την αγορά και την χρησιμοποίηση του αγαθού το άτομο θα συνεχίσει την διεργασία σκέψης αξιολογώντας το αποτέλεσμα της απόφασης του.
Πώς θα μπορούσαμε να ιεραρχήσουμε τις ανθρώπινες ανάγκες; Στο ερώτημα αυτό απάντησε ο Αμερικανός ψυχολόγος Abraham Maslow ορίζοντας πέντε επίπεδα αναγκών τα οποία οδηγούν την συμπεριφορά μας:
• Ανάγκες για επιβίωση – φυσιολογικές ανάγκες
• Ανάγκες ασφάλειας
• Ανάγκες κοινωνικής αποδοχής
• Ανάγκες αυτοεκτίμησης
• Ανάγκες για αυτοολοκλήρωση
Τα έξυπνα τηλέφωνα αποτελούν πλέον σημαντικό εργαλείο της καθημερινότητας μας. Ξεκινώντας από την πρώτη συσκευή που το μοναδικό της πλεονέκτημα ήταν η δυνατότητα τηλεφωνικής κλήσης απαλλαγμένης από καλώδια φτάσαμε σήμερα σε υπερσυσκευές ικανές να πραγματοποιούν πολυσύνθετες διεργασίες. Επιπλέον η ανάπτυξη εφαρμογών για την αναπαραγωγή ήχου και εικόνας, τα κοινωνικά δίκτυα, η άμεση πρόσβαση σε πληροφορίες καθιστούν τα smartphones πολυεργαλεία που ικανοποιούν πολλές από τις σύγχρονες ανάγκες μας. Αναφέρονται μερικά παραδείγματα:
• Φυσιολογικές ανάγκες: Χρησιμοποιώντας εφαρμογές - υπηρεσίες, ρουχισμού, φαγητού, εύρεσης κατοικίας.
• Ανάγκες ασφάλειας: Υπηρεσίες υγείας, ηλεκτρονικής τραπεζικής, εύρεσης εργασίας, υπηρεσίες γεωεντοπισμού.
• Κοινωνικές ανάγκες: Υπηρεσίες επικοινωνίας, γνωριμιών, συζητήσεων, οργάνωσης δράσεων.
• Αναγνώριση: Κοινωνικά δίκτυα, προβολή σε μέσα ενημέρωσης, προβολή των δράσεων, προβολή των δημιουργιών (άρθρα, μουσική, ταινίες).
Παρατηρούμε όμως αρκετά συχνά οι επιχειρήσεις, εκμεταλλευόμενες τις γνώσεις τους πάνω στην συμπεριφορά μας ως καταναλωτές να δημιουργούν προϊόντα άνευ ουσίας, προϊόντα “υποκατάστατα” για να ικανοποιηθούν ανάγκες που ποτέ δεν υπήρχαν με σκοπό το γρήγορο και εύκολο κέρδος τους. Η ανάγκη απόκτησης του νεότερου μοντέλου της συσκευής μας παρόλο που ελάχιστες έως καθόλου νέες δυνατότητες μας προσφέρει, η ψευδαίσθηση της πραγματικής επικοινωνίας ή της αναγνώρισης μέσω των κοινωνικών δικτύων, η λανθασμένη αίσθηση της συμμετοχής και της δράσης ακόμη και η αίσθηση ανασφάλειας που νιώθουμε όταν δεν κρατάμε στα χέρια μας την συσκευή αποτελούν τέτοια παραδείγματα.
Ο τρόπος που θα χρησιμοποιήσουμε το έξυπνο τηλέφωνο μας, όπως κάθε εργαλείο, είναι αυτό που θα ορίσει την συσκευή αυτή ως ένα πολύτιμο βοηθό μας, ένα εργαλείο παραγωγικότητας και δημιουργικότητας. Ως καταναλωτές πρέπει να δρούμε υπεύθυνα θέτοντας σε σωστή βάση τις ανάγκες, τις προτεραιότητες και τις επιλογές μας. Το αν οι παραπάνω ανάγκες είναι πραγματικές ή πλασματικές, αν ικανοποιούνται πραγματικά ή όχι, το αν θα μπορούσε η τεχνολογία να μας οδηγήσει στο στάδιο της αυτοολοκλήρωσης είναι κάτι που θα το αφήσω στην δική σας κρίση.